INFORMACJA W SPRAWIE SYTUACJI NA ZBIORNIKU LUBACHÓW

TAURON obserwuje wycofanie z przestrzeni medialnej nieprawdziwego stwierdzenia o przeprowadzeniu nieuzgodnionego zrzutu wody na terenie zbiornika Lubachów. Po publikacji komunikatu Wód Polskich z dnia 18 września 2024 r. brak już jest jakichkolwiek wątpliwości, że takie zdarzenie nie miało miejsca. Stanowczo należy bowiem rozdzielić sytuację zrzutu wody – działania kontrolowanego, od przelania się wody przez zaporę – działania niekontrolowanego.

Należy bowiem ponownie zaakcentować, że przelanie się wody przez zaporę przy elektrowni Lubachów spowodowane zostało skrajnym spiętrzeniem się stanu wody na zbiorniku wskutek rekordowego dopływu wód. Konstrukcja każdej zapory wodnej zapewnia mechanizmy, które wymuszają przelew awaryjny zapobiegający jej zniszczeniu. Stanowią one samoistny, ostatni „bezpiecznik”, chroniący przed zniszczeniem zapory i katastrofalnym zalaniem terenów poniżej. Zbiornik Lubachów wskutek działań TAURON Ekoenergia miał na dzień 12 września 2024 r. minimalny dopuszczalny poziom wody i tym samym posiadał maksymalną zdolność do przyjęcia fali powodziowej. Istotnym zagadnieniem są uwarunkowania prawne, w których działa każdy użytkownik obiektu posiadającego pozwolenie wodnoprawne. Kluczową regulacją w tym zakresie jest instrukcja gospodarowania wodą dla danego obiektu, która precyzyjnie reguluje obowiązki jego właściciela. Instrukcja stanowi element władztwa publicznego realizowany jako część pozwolenia wodnoprawnego. Z tej przyczyny bez wyraźnego upoważnienia organu administracyjnego nie są dopuszczalne jakiekolwiek odstępstwa od procedur gospodarowania wodami opisanych w instrukcji – zarówno odstępstwa w zakresie stanów minimalnych, stanów maksymalnych i procedur zrzutowych.

Instrukcja gospodarowania wodą Elektrowni Wodnej Lubachów wydana została jako element pozwolenia wodnoprawnego udzielonego Decyzją Marszałka Województwa Dolnośląskiego z dnia 14 kwietnia 2017 r. Regulacje tejże instrukcji wiążą TAURON Ekoenergia w sposób bezpośredni i zawierają precyzyjne procedury postępowania na wypadek powodzi. W szczególności Instrukcja przewiduje, że w sytuacji powodzi wszelkie przepływy ze zbiornika Lubachów powyżej wartości 20 m3/s następują po uprzednim uzgodnieniu i uzyskaniu akceptacji Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy.

TAURON Ekoenergia dla każdego przeprowadzonego zrzutu uzyskał akceptację Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy. Każde z działań TAURON Ekoenergia było należycie skoordynowane, przy wzorowej współpracy Centrum Zarządzania Kryzysowego.

Dla uporządkowania spojrzenia na sytuację zbiornika Lubachów przedstawiamy poniżej opis zdarzeń mających miejsce w okresie od 9 września 2024 r. do 16 września 2024 r.

1. Zapora Lubachów wyposażona jest w trzystopniowy system upustów wody: (1) cztery upusty pośrednie, (2) dwa upusty denne i (3) dziesięć przelewów okiennych, które zapewniają zaporze przelew awaryjny zapobiegający uszkodzeniu konstrukcji zapory.

2. Począwszy od 9 września 2024 r., do czwartku 12 września 2024 r. TAURON Ekoenergia podjęła działania polegające na przygotowaniu zbiornika do przyjęcia nadmiernej ilości wody. W wyniku podjętych działań, poziom wody w zbiorniku zmniejszył się z 4,648 mln m3 wody (stan na 9 września 2024 r.) do 4,020 mln m3 wody (stan na 13 września 2024 r.). Stan wody zbliżony był do minimalnego poziomu energetycznego dopuszczonego przez Instrukcję gospodarowania wodą dla stopnia Lubachów wynoszącego 3,947 mln m3.

3. W związku z intensywnym napływem wody niezbędne były upusty ze zbiornika, które powyżej odpływu 20 m3/s każdorazowo uprzednio akceptowało Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy. Przeprowadzono następujące działania:

3.1. W dniu 13 września g. 20:00 zwiększono odpływy (upusty) ze zbiornika do 20 m3/s. Jest to maksymalna prędkość odpływu, którą TEE jest uprawniona wprowadzić bez uprzedniej zgody ze strony Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy.

3.2. W dniu 14 września g. 19:00 zwiększono odpływy (upusty) ze zbiornika do 30 m3/s. Decyzja została powzięta po wyrażeniu zgody przez Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy.

3.3. W dniu 14 września g. 23:00 zwiększono odpływy (upusty) ze zbiornika do 50 m3/s. Decyzja została powzięta po wyrażeniu zgody przez Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy.

3.4. W dniu 15 września g. 7:00 zwiększono odpływy (upusty) ze zbiornika do 60 m3/s. Decyzja została powzięta po wyrażeniu zgody przez Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy.

3.5. W dniu 15 września g. 8:44 zaraportowano do Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy, że w przypadku braku diametralnej zmiany prognozy hydrologicznej, nadmiar wody znajdzie ujście w przelewie czołowym zapory (poziom wody w zbiorniku doprowadzi do przelania się zapory).

3.6. W dniu 15 września g. 9:00 zwiększono odpływy (upusty) ze zbiornika do 65 m3/s. Decyzja została powzięta po wyrażeniu zgody przez Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy.

3.7. W dniu 15 września g. 12:00 zwiększono odpływy (upusty) ze zbiornika do 75 m3/s. Decyzja została powzięta po wyrażeniu zgody przez Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Świdnicy.

3.8. W dniu 15 września pomiędzy godziną 12.00 a 13.00 dopływ wody zwiększył się z 133,7 m3/s do 169,1 m3/s w mniej niż godzinę. Uprzednio taki wzrost odnotowywano w ujęciu 24 godzin.

3.9. W dniu 15 września o godzinie 12:30 zbiornik Lubachów osiągnął poziom maksymalny i doszło do przelewu czołowego. Przepływ przez okna przelewu czołowego trwał do godziny 21:30 i w szczytowym momencie łączny upust ze zbiornika osiągnął poziom 130 m3/s. Przelewami czołowymi (oknami przez koronę zapory) ujście znalazło łącznie około 600 000 m3 wody, co stanowi mniej niż 1% pojemności zbiornika retencyjnego w Mietkowie. Całkowita ilość wody, która przelała się przez zaporę zbiornika Lubachów, nie wywarła zatem zauważalnego wpływu na poziom wody w zbiorniku Mietków.

4. Z uwagi na skrajny wzrost dopływu wody do zbiornika w bardzo krótkim okresie, nadmiar dopływu wody musiał znaleźć ujście w przelewach czołowych. Ujście wody przelewami czołowymi ma zawsze charakter niekontrolowany, ponieważ mają one charakterystykę rynny pozbawionej jakiejkolwiek instalacji ograniczającej przepływ. Wbrew pojawiającym się w obrocie medialnym informacjom nie wydane zostały w tym zakresie żadne dyspozycje administratora, bowiem zdarzenie miało charakter samoistny.

5. Natychmiast po wykryciu ujścia wody przelewami czołowymi (tj. o godzinie 12:20) TAURON Ekoenergia zawiadomiła Centrum Zarządzania Kryzysowego o niekontrolowanym ujściu wody. Wody Polskie zawiadomione zostały w raporcie złożonym o godzinie 14.37.

6. Przez cały okres powodzi TAURON Ekoenergia regularnie informowała Wody Polskie i Centrum Zarządzania Kryzysowego oraz pozostawała w ich dyspozycji. Przekazywanie informacji następowało nie tylko w trybie przewidzianym instrukcją gospodarowania wodą, ale miało także charakter nadzwyczajny. Wymiana informacji z Wodami Polskimi następowała w trybie zawnioskowanym przez Wody Polskie pismem z dnia 12 września 2024 r.

7. Zgodnie z wnioskiem Wód Polskich informacje dotyczące gospodarki wodnej przekazywane były ze stanami na godziny: 8:00, 14:00 oraz 18:00 (później 20:00). TAURON Ekoenergia realizowała wskazany obowiązek, składając wymagane informacje za pośrednictwem wiadomości e-mail na przekazany adres. Przygotowanie każdego raportu zajmowało od kilkunastu do kilkudziesięciu minut, a to z uwagi na potrzebę zagregowania danych spływających do TAURON Ekoenergia z poszczególnych obiektów.

8. W omawianym okresie oraz w dniach następnych, do wskazanej jednostki Wód Polskich wysłanych zostało łącznie 17 raportów za pośrednictwem skrzynki elektronicznej, które dotyczyły aktualnego stanu zbiornika Lubachów w uzgodnieniu z Centrum Zarządzania Kryzysowego. Wszelkie te działania następowały pomimo braku wiążących procedur lub regulacji prawnych.

Podsumowując, TAURON Ekoenergia wykonała wszystkie swoje powinności wynikające z przepisów prawa, a także podejmowała działania wykraczające ponad obowiązki prawne.

Wystąpienie każdej klęski żywiołowej jest zdarzeniem o tragicznych skutkach dla poszkodowanych. Uważamy jednak, że każda sytuacja wymaga dokonania oceny w sposób bezstronny, unikając uprzedzeń czy subiektywnych osądów.

Na terenie Zapory Lubachów TAURON nie wykonał żadnego niekontrolowanego zrzutu wody ze zbiornika. Wszelkie upusty wody koordynowane były zgodnie z obowiązującymi TAURON Ekoenergię procedurami, w tym Instrukcjami gospodarowania wodą. Meldunki do właściwych jednostek odpowiedzialnych za koordynację zarządzania kryzysowego były realizowane oraz dokumentowane w sposób przewidziany stosownymi regulacjami i poczynionymi uzgodnieniami.

W tak trudnym czasie działania Grupy TAURON mają szczególne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrony zdrowia i życia wszystkich zaangażowanych w usuwanie skutków powodzi. TAURON w obliczu tragedii skupia się na zapewnieniu bezpiecznych i stabilnych dostaw energii elektrycznej.